بروال-الاهواز

جهانی شدن و سالگرد زبان مادری

موسی سیادت

حوزه وسیع جهان پیشرفته وتوسعه یافته امروز بر خلاف تصور برخی از افراد و گروه های سیاسی  - فرهنگی هرگز موجب نابودی«هویت فردی» و«قومی» نخواهد شد.

جهانی شدن (العولمه) به معنای دقیق کلمه نیست که بخواهد دنیا را یکنواخت کند. چرا که تنوع در اندیشه،زبان ، دین ،خوراک وپوشاک که باعث توسعه انسانی شده ومی شود، با ظهور«مدرسه جهانی شدن» نه تنها از بین نمی روند بلکه به نوعی تکامل می یابند. «مکتب جهانی شدن» نمی خواهد موجودی یک دست،یک شکل ویک زبان را شبیه سازی کند.بلکه هدف اصلی نظام جهانی هم نوایی وتکامل فرهنگی اقوام وملل است . از دیگر سو،آزادی فردی ورعایت«حقوق بشر» مهم ترین دستاوردهای انسانی که در چند دهه اخیر توسط سازمان های بین المللی تدوین شده،همانا پاس داشتن«زبان مادری» است. واز آنجایی که انسان اشرف مخلوقات است وفکر واندیشه ی او با «زبان مادری» بیان می شود، ارج نهادن به چنین موجودی به نوعی یک تکلیف است. همین زبان است که یک انسان را به کمال می رساند، و او را به خدای یکتا نزدیک می کند.

بنابراین اگر به حقوق فردی که در آزادی آموزش به «زبان مادری» تجلی می یابد توجه نشود، این انسان نمی تواند خود را بسازد،واز سوی دیگر از مشارکت جمعی نیز عاجز است.

با حرکت سریع«جهانی شدن» اگر دولت ها بیش از این به «هویت فردی» وجمعی آن ها توجه نشود،نمی توان در برابر توفان فزاینده «جهانی شدن» ایستادگی کنند. برای زبان مادری همانند خود «مادر» نمی توان جایگزین تعیین کرد،  حرکت دیالیکی جوامع انسانی نمی تواند خارج از این مقوله باشد که تکامل سرعت می یابد که حقوق فردی رعایت شود واز تزریق خواسته ی خود به دیگران دوری جوییم، چنان چه ملاحظه می شود، برخی از روشنفکران جامعه ی ما  با یک کاسه شدن«فرهنگ ها» در مکتب«جهانی شدن» مخالفند!!  اما همین روشنفکران در محدوده ی جغرافیایی خود به نام« کشور» با نابودی «هویت فردی وقومی» دیگران موافقند!! این نگاه رادیکالی وافراطی  از دوگانگی شخصیت این روشفکران  حکایت می کند، که به اصل برابری وعدالت اجتماعی معتقد نیستند وبه این گفتار ارزشمند انسانی که می گوید «هرچیز که برای خود می پسندی برای دیگران بپسند.وهرچه برای خود نمی پسندی برای دیگران مپسند» توجه ندارند.

«زبان مادری» بر خلاف پندارهای گذشته تنها وسیله تفهیم وتفاهم انسان ها نیست، بلکه زبان به نوعی انتقال فکر است. هرگز یک شبه پدیدار نگشته بلکه ریشه در تاریخ وتمدن اقوام وملل دارد واساسی ترین عنصر  تکوین شخصیت انسانی به شمار می رود که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده ودر طی این مسیر طولانی  وپر فراز ونشیب خود تکامل یافته گو این که برخی  از زبان ودر زمان ها ومکان های متفاوت در معرض تهدید وفشار قرار گرفته ودگرگون گشته وبه نوعی به صورت معجونی که از ترکیب دو یا چند زبان بیگانه تشکیل شده رشد یافته اند،  همانند زبان محلی عربی«خوزستانی ها» که با جملات دست وپا شکسته بین شهروندان عرب خوزستانی رد وبدل می شود.

مکالمات روزمره زیر:

گویش محلی خوزستانی:

اپرس منّی

انطگ قدم

ایکض کشتی

معادل فارسی:

از من بپرس

قدم می زنیم

کشتی می گیرد

معادل فصیح عربی:

اسئلنی

نتمشی

یصارع ... الخ

جا دارد که مسوولین نظام ودر راس آنها ریاست محترم جمهوری که مجری «قانون اساس» است به اصول مندرج در قانون اساس«جمهوری اسلامی ایران» از جمله :اصل پانزدهم ..« استفاده از زبان های قومی ومحلی در مطبوعات رسانه های گروهی وتدریس ادبیات آن ها  در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است» توجه نموده هر چه زودتر به مرحله اجرا در بیاورد.تا «زبان مادری»  یک یا چند قوم ایرانی به بوته فراموشی سپرده نشود.

چرا که تکامل یک زبان در یک محدوده جغرافیایی به نام «کشور» به تکامل زبان های اقوام دیگر بستگی دارد.زبان فارسی زمانی توسعه می یابد که از سایر خواهران خود در چهار دیواری کشور کمک بگیرد. بدین ترتیب پیشرفت و فرهنگ یک کشور زمانی میسر میشود که تمام اقوام واقلیت های ساکن آن کشور دست به دست هم بدهند ودر پویایی و توسعه زبان خود گام بردارند. واین حق طبیعی وبین المللی اقوام واقلیت ها است که در حفظ وتقویت زبان خود کوشا باشند تا بدین وسیله«هویت فردی» و«هویت قومی» آن ها محفوظ بماند.زیرا که زبان ها همانند ما انسان ها آزاد بوجود آمدند. اما  در طول تاریخ مورد هجوم وغلبه زورمداران قرار گرفته ودگرگون گشته ویا از بین رفته اند به همین دلیل سازمان ملل متحد و«سازمان فرهنگی یونسکو» با صدور بیانیه ای در 21 فوریه 1999 خواستار رعایت«زبان مادری» اقوام واقلیت ها توسط کشورهای کثیر الملله شده است.

از این رو جهت بزرگداشت این روز بزرگ هموطنان آذربایجانی ما در نخستین همایش «جهانی» زبان مادری که در 21 فوریه 2004(2اسفند 1383) در شهر تبریز برگزار شده، قطعنامه زیر را صادر کردند:

ما شرکت کنندگان در نخستین همایش «زبان مادری» به مناسبت 21 فوریه – روز جهانی زبان مادری در تبریز وکلیه دوستداران زبان مادری با توجه به اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق حقوق مدنی – سیاسی ، میثاق حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی  مصوبه سازمان ملل متحد، در نظر گرفتن میثاق حقوق ملی – نژادی ، زبانی ودینی مصوبه شماره 135/45 (به تاریخ 18 دسامبر 1992) سازمان ملل متحد با توجه به اصول 15 و19 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (که تاکنون از قوه به فعل در نیامده اند) با عنایت به این که بیش از دو سوم اهالی کشور دارای فرهنگ وزبان های گوناگونی چون : ترکی،کردی،عربی،لری،ترکمنی،بلوجی و... می باشند، از مسوولین محترم جمهوری اسلامی ایران می خواهیم تا شرایط مناسب ولازم حقوقی وامکانات مادی ومعنوی لازم را جهت نیل به خواسته های زیر فرهم نمایند:

1.       تدریس زبان مادری در مدارس ابتدایی ومتوسطه.

2.       بهره گیری از زبان های مادری در رادیو ،تلویزیون ومطبوعات محلی وسرتا سری به تناسب ترکیب ملی اهالی.

3.       تشکیل نهادهای مدنی ،فرهنگی از سوی دولت به منظور حفظ رشد و احیا وشکوفایی زبان ها وفرهنگ های مختلف وهمچنین حمایت از نهادهای غیر دولتی که به همین منظور ایجاد می شوند.

4.       احترام به زبان،دین ومذهب،نام های تاریخی ، پوشاک ملی ،آداب ومراسم کلیه ملیت ها ی ایرانی و آشنا نمودن سایر هموطنان با ارزشهای معنوی ، تاریخی وفرهنگی آنان.

5.        رفع موانع بورو کراتیک در راه تأسیس تشکلات سیاسی واجتماعی(اعم از سرتاسری ومحلی) که مدافع حقوق ملیت ها هستند.

6.       مبارزه جدی با ایدوئولوژی شوونیستی بازمانده از رژیم سابق که در اندیشه آسیمسیله کردن ملیت ها در داخل یک زبان وفرهنگ واحد  بوده وهر از گاهی در سیاستگذاری های دولت مؤثر واقع می شوند.

7.       از سازمان یونسکو وسازمان ملل متحد می خواهیم :از اقدامات جمهوری اسلامی ایران در بازگرداندن حقوق مدنی ، فرهنگی  وزبانی به ملیت های ایرانی و همچنین از سیاست های پشتیبانی دولت از زبان های مادری حمایت وبه تشویق آن تلاش نماید.

« 21فوریه2004(دوم اسفندماه) تبریز،آذربایجان ایران ،نخستین همایش زبان مادری»

منبع:مجموعه مقالات تاریخی اجتماعی  موسی سیادت به نقل از (ماهنامه «دیلماج» شمارهاول  صفحات63-64 )و(روزنامه روزان-شماره 395 ص 7)